همه چیز درباره گیاه کوله‌ خاس

گیاه کوله‌ خاس

گیاه کوله خاس یکی از گیاه های پرکاربرد در حوزه طب سنتی است که به صورت درختچه هایی همیشه سبز رشد میکند. این گیاه که در شمال کشور میروید، علاوه بر جنبه دارویی به دلیل زیبایی خاص خود در کاربردهای تزیینی نیز به کار میرود. کوله خاس از نوع گیاهان خودرو است ولی میتوان آن را در گلخانه نیز پرورش داد. گیاه کوله‌ خاس در میان مردم و متخصصان با نامهای مختلفی شناخته میشود. در زبان فارسی به این گیاه کوله خاس، کول میش، آس بری و مورد اسفرم گفته میشود. در زبان عربی نیز کوله خاس را با نامهای ریحان القبور و رند میشناسند.

ویژگی های گیاه کوله ‌خاس

برگ های این گیاه پهن و نوک تیز بوده و دارای شکل مثلثی هستند. در اصطلاح گیاه شناسی سبز بودن برگها در این نوع گیاه و مثلثی بودن آنها را کلادود میگویند. در قدیم از این گیاه به دلیل ریشه های محکم آن به عنوان جارو استفاده میکردند. به همین دلیل نام کوله خاس بر آن گذاشته شده است.

میوه کوله خاس یک میوه کروی شکل به رنگ قرمز مرجانی است. ریشه وساقه آن نیز دارای رنگ خاکستری مایل به زرد است. کوله خاس به دلیل ترکیب زیبای رنگ سبز برگها و قرمز میوه ها به عنوان یک گیاه تزیینی شناخته میشود. اما بیشتر محبوبیت این گیاه به دلیل مصارف دارویی آن است. کوله‌خاس را میتوان به صورت خودرو در مناطق شمالی ایران مانند لاهیجان، آستارا و طالش مشاهده کرد. این گیاه به صورت طبیعی بیشتر در ارتفاعات میروید. ولی این گیاه فقط مختص به ایران نیست و در کشورهای اروپایی هم نظیر این گیاه رشد و نمو دارد. کشورهایی مثل انگلیس و فرانسه از جمله زادگاه های این گیاه زیبا هستند.

خاصیت دارویی گیاه کوله‌ خاس

بیشترین قسمت دارویی این گیاه در ریشه وساقه زیر زمینی آن موجود است. این قسمت از گیاه کوله‌ خاس علاوه بر مواد معدنی، حاوی اسانس نیز هست. همچنین در طب سنتی و گیاه پزشکی از تخم، میوه و برگ آن نیز برای مصارف درمانی استفاده میشود. به گفته پزشکان طب سنتی این گیاه میتواند به نوعی شیرافزا باشد. درنتیجه استفاده از آن برای مادران شیرده مفید خواهد بود. همچنین برای درمان سنگ کلیه میتوانید میوه کوله خاس را خیسانده و آب انگور مخلوط کنید.

در کنار اینها افرادی که معده ضعیفی دارند میتوانند برای تقویت معده و درمان دردهای معدوی از این گیاه استفاده کنند. در منابعی از طب سنتی ذکر شده که از این گیاه برای درمان یرقان نیز استفاده شده است. در کل کوله خاس میتواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن بشود. همچنین با دستور پزشک میتواند برای افت فشار خون استفاده شود. کوله خاص یک گیاه ضد التهاب بوده و برای درمان نارساییهای مزمن نیز تجویز میشود.

شرایط نگه داری کوله‌ خاس

کوله خاس گیاهی است که در ارتفاعات رشد و نمو دارد. این گیاه به نور مستقیم چندان علاقه ای نداشته و بیشتر سایه و خشکی را ترجیح میدهد. کوله خاس یک گیاه مقاوم در برابر سرما است که میتواند تا دمای 10- سانتی گراد را تحمل کند. این گیاه معمولا به صورت طبیعی در ارتفاعات رشد میکند ولی به دلیل خواص دارویی که دارد أنواع گلخانه ای آن نیز پرورش داده میشود. برای تکثیر کوله ‌خاس در گلخانه باید در أواخر بهار و با استفاده از ریشه گیاه عمل تکثیر را انجام داد.

مشخصات ظاهری گیاه کوله‌ خاس

شاخه های کوله خاس به رنگ سبز تیره هستند. این شاخه ها در انتهای خود خاری به طول 2 تا 2.5 میلیمتر دارند. همچنین عرض آنها در حدود 8 الی 13 میلیمتر بوده و دارای طولی در بازه 15 تا 25 سانتی متر هستند. گلهای کوله خاص به صورت بیضی یا تخم مرغی شکل رشد میکنند. میوه آن نیز به شکل کره ای قرمز رنگ رشد کرده که در میان برگهای سبز بلند جلوه زیبایی به این گیاه بخشیده است. دانه های این گیاه نیز کروی شکل بوده و به رنگ قهوه ای یافت میشوند.

مصارف دارویی گیاه کوله‌ خاس

در زمانی که گیاه به گلدهی رسید، باید گل های تخم مرغی شکل آن را از ساقه جدا کرد. این گلها در دمای 60 درجه سانتی گراد خشک میشوند. سپس به حالت پودری تبدیل خواهند شد. پودر تولیدشده باید در شیشه های تیره رنگ محافظت شده و از هرگونه نور یا روطبت به دور بماند. همچنین میوه های آن را نیز جدا کرده و در آب انگور میخیسانند تا برای درمان سنگ کلیه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین ریشه خشک شده کوله‌خاس نیز به صورت قرص، کپسول یا عصاره برای خواص درمانی مورداستفاده قرار میگیرد.

شاید برایتان جالب باشد تا مقاله مقابله گل ها با کرونا را نیز مطالعه کنید و از رازهای درمانی گل ها و گیاهان مطلع شوید.

1. عوارض استفاده از کوله خاس به عنوان دارو چیست؟

برخی از افراد ریشه کوله خاس را به صورت تازه مصرف میکنند که بسیار تلخ و تند است. استفاده از گیاه کوله‌ خاس در برخی افراد میتواند ناراحتیهای گوارشی مانند ایجاد حالت تهوع یا ناراحتی معده را به دنبال داشته باشد. همچنین استفاده از این گیاه برای افراد مبتلا به دیابت مضر است. تا حدی که ممکن است باعث بروز عوارض کشنده در آنها شود. در کنار اینها وجود ساپونین در این گیاه میتواند منجر به کاهش جذب مواد معدنی به ویژه روی و آهن شود.

2. چه افرادی نباید از کوله‌خاس استفاده کنند؟

معمولا توصیه میشود که زنان باردار از این گیاه استفاده نکنند. زیرا هنوز بی ضرر بودن کوله خاس برای این دسته از افراد ثابت نشده است. به علاوه از آنجا که هنوز تحقیقی در رابطه با تاثیر این گیاه بر کودکان و نوزادان صورت نگرفته است، احتیاط لازم این است که این گروه سنی نیز از کوله خاس استفاده نکنند.

3. آیا کوله‌خاس تداخل دارویی هم ایجاد میکند؟

بله. افرادی که برای کاهش فشار خون یا بیماریهای کلیوی از دارو استفاده میکنند، بهتر است پیش از مصرف کوله خاس با پزشک خود مشورت کنند.